Döküm, erimiş metalin, içerisinde istenilen şekilde boşluk bulunan bir kalıba dökülerek katılaştırılma yöntemi denir temel olarak. Günümüzde insanın yaşam standartlarında son 50 yılda sağlanan olağanüstü artış ile süregelen ve büyüyen yüksek kaliteli ve katma değeri yüksek olan, seri, ucuz olarak üretimini sağlayan imalat yöntemlerinin geliştirilmesinin sayesinde olmuştur ve oluşmaya da devam etmektedir.
Çelik hurda, çeşitli inşaat pik demir ve demir alaşımları (Ni, Fe – Al vb.) yüksek sıcaklıklarda kupol, ark ve endüksiyon ocaklarında eritilip genellikle metal, kum kalıplarda şekil verilerek döküm işlemi basit olarak döküm işlemi tamamlanır.
Döküm işlemi, belirlenen veya belirlenmiş ihtiyaca göre şekillendirilip herhangi bir şeklin oluşturulması amacıyla yapılan işlemlere denilmektedir. Dökümde kullanılan ham sıvı maddenin (metal alaşım) ısıtılarak eritilmesine ve önceden yapılmış hazır kalıplara sıvı yarı akışkan halde dökülme işlemi ile döküm işlemi tamamlanmış olur.
Dökümün Kısa Tarihçesi
Arkeolojik bulgular ve son teknolojini yardımı ile döküm yönteminin M.Ö. 4000 yıllarından başlayan bir geçmişi önümüze seriyor. İnsanların ilk ilgisi çeken metal, altın olmuştur. Daha sonra bakır metali, bu cevherin tesadüfen ateşi söndürmede kullanılması sırasında bakır taneciklerin erimesi sırasında keşfedilmiştir bu önemli bir buluştur döküm sanayisinin ilk kıvılcımları meydana getirmiştir. Gerek mısırlı ve Avrupalı dökümcüler sayesinde döküm teknolojisinin gelişimi yüzyıllardır devam etmiştir.
Döküm Türleri Nelerdir?
- Kum Dökümü: Kum döküm yöntemi bilinen en prestijli yoldur ve en bilinen yoldur ve en basit döküm türlerinden biridir ve çok uygun maliyetli bir üretim sağlayan bir yoldur. Uzun süre boyunca kullanılmamakla birlikte birçok defa kullanılabilmektedir.
- Alçı Kalıba Döküm: Demir dışındaki metallere şekil ve imaj kazandırmak için alçı kalıba döküm kullanılmaktadır. Avantajları arasında, karmaşık yüzeylerin şekillendirilmesi daha kolaydır ve döküm yapılan yer son derece düzgün pürüzsüz bir görüntü açığa çıkarır.
- Hassas Döküm: Seramik gibi hassa olan kabuklarla kaplanan, mumdan yapılan bazı özel malzemeler ile yapılan işleme hassas döküm diyoruz, özellikle işimize parçalar üzerinde kontrolun sende olduğu gösterebilir. Eğer kaliteli ürün üretmek istiyorsak hassa dökümü seçmeliyiz çünkü, yüzey kalitesi oldukça iyidir.
- Sürekli Döküm: Sürekli dökümde, erimiş olan akışkan metaller, iki yönlü açık kalıbın içinde geçirilir. Bu işlem sırasında dış kısım su ile soğutulur ve katılaştırılmak üzere bekletilir, aynı şekilde kum dökümde olduğu gibi düşüş maliyeti vardır, üretilen malzemeler yüksek kalitelidir.
- Savurma Döküm: Savurma döküm kullanılan kalıpların yapısı hızlıca dönerken, santrifüj makinesi gibi içendeki eriyik metalin dağıtılmasını sağlanması ile işlem tamamların. Döküm malzemelerin sıcaklığı oldukça düşüktür, yüksek basınç kullanıldığı içinde oldukça dayanıklıdır.
- Basınçlı Döküm: Tüm döküm çeşitleri içerisinde basınçlı dökümün çok özel bir yeri vardır. Bu yöntem akışkan malzemeler, metal kalıp içerisinde belirli bir basınç ile doldurulmaktadır. Seri üretim için en uygun yöntemdir. Avantajları arasında karmaşık şekillerdeki parçaları üretim bu yöntem ile son derece kolaydır, hassas parçalar içinde basınçlı üretim olduğu için bu parçalar üzerindeki hareketlerimiz daha seri ve rahat çalışabiliriz ve diğer döküm yöntemlerine göre daha seri üretildiği için seri üretim için kaçınılmazdır.
Döküm Süreci Nasıl Yapılır?
- Kalıp Tasarım: Kalıp yapılmadan önce planlanma, proje çalışmaları ve 3D görselleştirme programları kullanılarak kalıp tasarımı yapılır.
- Kalıp Yapısı: Tasarlanan kalıbın genel olarak metalden yapılan ve yeniden kullanılabilir bir kalıp veya kum, alçı gibi maddelerden üretilebilen tek kullanımlık kalıplar tercih edilebilir bundan dolayı kalıbın optimize edilmesi gerekiyor.
- Alaşım ve Metal Seçimi: Dökümler genel olarak demirli ya da demirsiz metal olarak bu içeriklerden meydana gelirler, iyi, kaliteli ve kullanışlı bir döküm için mekanik özellikleri çok çok iyi olan element alaşımlarından seçmekte fayda var.
- Alaşımın Eritilmesi: Her alaşım farklı sıcaklıklarda erime katsayısına ve öz ısıya sahiptir ve bunun sonucunda eritme işlemleri malzemenin içeriğine göre değiştirmesi gerekmektedir. Eritme işlemi pota içinde yapılır.
- Kalıp İçerisinde Dökülmesi: Erimiş olan maddenin kalıp boşluğuna dökülmesi için eğer büyük ise farklı araçlar kullanılarak dökümün yapılacağı yere konulur eğer küçükse böyle bir işleme gerek yoktur. Döküm işleminde dikkatli olunmalıdır ağır sanayi İSG kurallarına kesinlikle uyulmalıdır. Koruyucu maske, gözlük ve yalıtımlı eldivenler temin edilmelidir.
- Dökümün Kalıptan Çıkarılması: Alaşım soğuyup katılaştıktan sonra kalıptan uygun bir şekilde çıkarılabilir, dökümü yapılan kalıp üstündeki kıvrımalar törpülenerek ve cilalama iaşemi uygulanarak istenilen işlemeleri uygulanabilir ve artık döküm işlemi sonuçlanmıştır.
Döküm Hata Türleri Nelerdir?
Gözenek kusurları, büzülme boşluğu, pislik gözü, trahom, demir fasulye gibi birçok hata türü vardır. Genel olarak, bu kusurlar şu nedenlerden kaynaklanır:
Fırın malzemelerinin ıslak veya paslanmış olması, mantıksız döküm yapı tasarımları, uygun olmayan ve bilinçsiz döküm işlemleri, alaşımdaki demirin içinde aşırı fosfor gibi farklı hata ve denetimsizlik sonucunda ortaya çıkmaktadır.
Döküm sektörünün liderinden hizmet almak için hemen tıklayın! https://www.altundokum.com.tr/
*İLANDIR
